Macht beschadigt het brein.

Sukhvinder Obhi, een neurowetenschapper aan de McMaster universiteit in Ontario heeft op basis van wetenschappelijk onderzoek vastgesteld dat mensen met veel macht gemiddeld genomen, een slecht functionerend systeem van spiegelneuronen hebben. Spiegelneuronen spelen een belangrijke rol bij het hebben van empathische gevoelens voor anderen.  Hij noemt dit “the power paradox”, die inhoud dat we, wanneer we eenmaal macht hebben, de capaciteiten die we primair nodig hadden om macht te verkrijgen, verminderen.
In de praktijk betekent dit dat mensen met macht het risico lopen dat ze zich slechter in kunnen leven in anderen, maar ook dat ze de eigen inzichten van groter belang vinden dan de inzichten van anderen. Deze processen doen zich bij allerlei vormen van macht voor. Het kan zowel gaan om professionele macht (beroepsgroepen met een hoog maatschappelijk aanzien) als om hiërarchische of politieke macht. In de praktijk betekent dit dat mensen met macht aan een neurologisch aftakelingsproces beginnen met betrekking tot hun empathische vermogens en daarmee ook hun vermogen tot communicatieve afstemming. Sukhvinder geeft hier tal van voorbeelden van en ook in de praktijk zijn er volop voorbeelden van leiders die zo overtuigd zijn van het eigen gelijk dat ze desnoods letterlijk over lijken gaan.
De interessante vraag is hoe dit te voorkomen is. Een eerste optie is het delen van macht. Samen werken onder gelijken die weten dat het van belang is om de verschillen te koesteren en die in staat zijn tot een kritische dialoog, levert een belangrijke bijdrage aan het voorkomen van uitwassen van machtsconcentratie. Daarnaast kan ieder individu leren en oefenen om te leven vanuit kwetsbaarheid en verbondenheid als uitdrukking van een empathische basishouding. Empathische vermogens zijn noodzakelijk om je te kunnen inleven in de wereld en de problemen van anderen. Macht zonder empathie is daarom een gevaarlijke combinatie.
Een houding van mindfulness – dat wil zeggen een open, empathische en niet-oordelende aandacht – vormt het fundament waarop een heel ander perspectief zichtbaar wordt. We leren ons te openen voor het feit, dat we kwetsbaar zijn, de ander nodig hebben, en dat we de wereld uiteindelijk niet kunnen controleren. Dat zou je als een probleem kunnen zien, maar het tegendeel is waar. Deze inzichten blijken juist bij de dragen aan een leiderschap dat niet verslaafd is aan macht. De mindful manager ervaart juist voldoening door het talent, de deskundigheid en competentie van elke medewerker maximaal aan te spreken.
Binnen de opleiding “Mindful Management” houden we ons onder andere met de bovenstaande thema’s bezig. Inzichten vanuit de boeddhistische psychologie en haptonomie worden ingezet voor de ontwikkeling van empathische vermogens en wijsheid in combinatie met managementvaardigheden.
Ben van den Brand

Leiderschap veiligheid en zachtmoedigheid, fusie dringend noodzakelijk!

De afgelopen jaren zien we binnen de politiek en binnen de samenleving een toename van confronterende standpunten met bijpassend gedrag. Profileren en gelijk halen lijken belangrijker dan nieuwsgierigheid, creativiteit en verbinding creëren.
Dat is jammer want we leven in een tijdperk waarin verbinding en creativiteit belangrijker zijn dan ooit tevoren. Alle complexe problemen waar we ons mee geconfronteerd zien vragen immers om nieuwe en multidisciplinaire oplossingen die door het oude denken en handelen, van waaruit deze problemen zijn ontstaan, niet gecreëerd worden. Multidisciplinair samenwerken vraag om het vermogen zich daadwerkelijk met anderen te verbinden en de complexe problemen van deze tijd vragen om de creativiteit van waaruit zich nieuwe wegen en oplossingen ontwikkelen.
Het lijkt paradoxaal dat er in een tijd waarin we zoveel behoefte hebben aan nieuwe wegen en nieuwe vormen van samenwerking en verbinden, een trend zichtbaar is die juist kiest voor stoere retoriek en confrontatie. Wanneer we ons realiseren dat er zoveel onzekerheden en schijnbaar ongrijpbare problemen zijn, is het eigenlijk logisch dat er behoefte is aan zekerheden en voorspelbaarheid. Stoere praat en stevige standpunt van “sterke” leiders, voorzien hier voor een deel in en creëren, in ieders geval tijdelijk, de illusie van een overzichtelijke en daarmee veilige wereld. Dit type leiderschap baseert zich op oude waarden en oude zekerheden en is daarom niet geschikt om de transitie naar een nieuwe samenleving met oplossingen voor de problemen van deze tijd, te maken. Dat is jammer want leiderschap is wel noodzakelijk voor de ontwikkeling van deze nieuwe samenleving. Het zal echter niet het oude leiderschap zijn dat ons vooruit helpt.
Er is echter behoefte aan een diepe transitie van leiderschap. De ontwikkeling naar een nieuwe samenleving met oplossingen voor de problemen van deze tijd vraagt om leiderschap gebaseerde op nieuwsgierigheid, creativiteit, verbinden, delen van macht en vormen van collectief leiderschap. Deze nieuw vormen van leiderschap kunnen zich alleen maar ontwikkelen in een context van oprechte aandacht voor elkaar, met veiligheid en zachtmoedigheid als basis. Ik pleit daarom voor een fusie tussen leiderschap veiligheid en zachtmoedigheid.
Binnen opleiding Mindfulness & Management houden we ons bezig met deze fusie. Vanaf Wie durft? Voor meer informatie, neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek.
Ben van den Brand
Maart 2023

Mediteren hoe doe je dat? Luister naar het blog hieronder.